Qomusiy olim va mutafakkir- Al Beruniy

O'zi yashagan asrning  o'z nomi bilan atalishiga sabab bo’lgan buyuk alloma

22 Mayıs 2022 18:05

Madaniyat, san’at va ilm-fanga salmoqli hissa qo‘shgan Abu Rayhon Muhammad bin Ahmad al-Beruniy 973-yilda O‘zbekistonning Xorazm  hududida tug‘ilgan.

U 17 yoshidayoq  ilmiy asarlar yarata boshlagan

U Gʻarb va Sharq mamlakatlarida qoʻllanilgan xronologiya tizimini, ularning xususiyatlari, turli xalqlarning urf-odat va anʼanalarini chuqur oʻrgandi.

Beruniy yunon, lotin, arab, fors, turk, hind va boshqa tillarni bilgan.

Qadimgi olimlar (Pifagor, Sokrat, Platon, Aristotel, Galen, Ptolemey) haqida ilmiy asarlar yozgan.

Uning faoliyati asosan, tabiiy va ijtimoiy fanlarni o'rganishga qaratilgan.

Polsha olimi Nikolay Kopernikdan qariyb 500 yil oldin Berinu samoviy jismlarni, olam tuzilishini, quyosh tizimini oʻrganib, yer sharsimon ekanligini va quyosh atrofida aylanishini ilmiy jihatdan isbotlagan.  Shuningdek, u D. Mendeleyevdan 1000 yil oldin u ko'plab metallar, minerallar va kimyoviy moddalarning nisbiy og'irliklarini o'rgangan va aniq hisoblagan.

U birinchilardan bo‘lib Yer radiusini hisoblab chiqdi, uning 40 000 km ekanligini yozdi va Yerning globusini yasadi. Uning fikricha, quyosh yonayotgan olovdir. U chiqaradigan yorug'lik tezligini bilish juda qiyin, buni faqat tovush tezligi bilan solishtirish mumkin.

Olimning asarlari ingliz, arab, rus va  boshqa tillarga tarjima qilingan.