Merkezi Aziýada elektrik krizisi: Gün tertibipde energiýa we milli howpsuzlyk meselesi
Özbegistan, Gazagystan we Gyrgyzystanda 25-nji ýanwarda deñ wagtda elektrik togynyñ kesilmegi, bu döwletlerde “ energiýa we milli howpsuzlyk” meselesini güntertibe getirdi.
27 Ocak 2022 14:14
Gazagystanyň Almaty, Şymkent, Taldykorgan, Taraz, Türkistan; Özbegistanyñ Daşkent, Fergana, Andijan, Namangan, Sirderýa, Jizzah, Samarkand, Nowaýy we Kaşkaderýa; Gyrgyzystanyň Bişkek, Oş, Jelalabad, Batken we beýleki sebitlerinde 25-nji ýanwarda elektrik togunyň kesilmegi sebitde 30 million adamyň bir gün elektrik toksyz galmagyna sebäp boldy.
Elektrik toguñ kesilmegi sebäpli Daşkent, Almaty we Bişkek şäherleriñ başda durmagynda uly şäherlerdäki metro we tramwaý gatnawy we uçar gatnawlary togtady, uly zawod we kärhanalarda iş durdy. Elektrik togyñ kesilmegi sebäpli uly şäherlerde suw, tebigy-gaz we ýyladyş ulgamynda togtamalar ýüze çykdy.
Elektrik togyñ kesilen gününiñ agşam sagatlarynda köp sebitiñ elektrik-togy gelmegine garamazdan wakanyñ baş beren gününden iki gün geçmegine garamazdan käbir ýaşaýyş sebitlerinde henizem elektrik togy berilmedi.
Özbek resmiler sebitde baş beren elektrik togunyñ kesilmeginiñ sebäbi hökmünde Gazagystanda baş beren meseläni görkezen hem bolsa Gazagystanyň resmileri bu bökdençligiň sebäbi hökmünde Özbegistan we Gyrgyzystanda elektrik energiýasynyň deňagramsyz ulanylmagy sebäpli ýüze çykandygyny mälim etdiler.
Gazagystanyň Tehnologiýa we Biznes Uniwersitetiniň mugallymy Saparbaý Žubaýew "Merkezi Aziýa ýurtlarynda köpçülikleýin elektrik togunyň kesilmegi Sowet Soýuzy döwründen galan köne elektrik infrastrukturasy bilen baglanyşykly" -diýdi.
Özbek syýasat bilimçi Rüstem Karimow bolsa Merkezi Aziýa ýurtlarynda elektrik energiýa krizisiniň taryhynyň Sowet Soýuzy döwründen gözbaş alandygyny we "Merkezi Aziýanyň Bitewi Energetika Ulgamy Sowet Soýuzyndan miras galan bir model" -diýdi.
Gyrgyz syýasat we howpsuzlyk alymy Mederbek Korganbaýew "Merkezi Aziýa ýurtlarynda baş beren energiýa hadysasy sebitdäki energiýa howpsuzlygyny ýene bir gezek güntertibe getirdi”-diýdi.
Gyrgyzystanda elektrik togy kesilenden soň, energiýa pudagynda garaşsyzlygyny we howpsuzlygyny üpjün etmelidigini aýdan Korganbaýew, munuň ýurduň ösüşi üçin hem möhümdigini aýtdy.
Sowet döwründe düýbi tutulan Merkezi Aziýanyň Bitewi Energetika Ulgamy 1997-nji ýylda sebit ýurtlary tarapyndan gaýtadan dikeldildi.
Merkezi Aziýanyň Bitewi Energetika Ulgamy Gazagystan, Gyrgyzystan we Özbegistanyň elektrik paýlaýyş ulgamlaryny birleşdirýär, Türkmenistan 2003-nji ýylda we 2009-njy ýylda bu ulgamdan çykdy.