Taryhy türk şäheri: Özgen

Gyrgyzystanyñ Oş welaýatynyñ Özgen etraby, Türk mirasyny zamanamyza ýetiren seýrek ýaşaýyş ýerlerinden biri bolup ünsi özüne çekýär.

19 Şubat 2022 21:45

Türkleriñ Merkezi Aziýadaky taryhy mirasyna ýer eýeçiligi edýän Özgen, medeni taryhy, taryhy minarasy we medreseleri bilen özüne bendi edýär.

Gyrgyzystanyñ 2-nji uly şäheri bolan Oşuñ demirgazyk gündogarynda orun alýan Özgen hakynda gün ýüzüne çykarylan ilkinji resminamalara gadymy Hytaý we Grek medeniýetiniñ ýazmaça çeşmelerinde duş gelýär.

Beýik türk alymy Kaşgarly Mahmud, Uly ýüpek ýolunyň ugrunda orun alýan Özgeni, “Ýuzjant” ýa-da “Uzkant” diýip atlandyrdy. Özgen X asyrda Merkezi Aziýanyň iň uly söwda we sungat merkezine öwrüldi.

X-XI asyrda, Garahanid döwründe şäher altyn asyryny ýaşapdyr. Özgende şäherleşme bolsa XII we XIII asyrlarda ösüpdir.

Özgen minarasy we kümmetler

Garahanid döwletiniñ gadymy şäheri Özgende zamanamyza gelip ýeten minara, kümmet we mazarlar bar. Şäheriñ zamanamyza gelip ýeten iñ naýbaşy taryhy eserleriniñ başynda Özgen minarasy orun alýar. Bu minara XII asyryñ ortasynda beýikligi 44 metr bolup guruldy. XIX asyrda baş beren ýer titremede ýarysy ýykylan minaranyñ beýikligi günümizde 27,4 metr. Minaranyñ orun alýan sebitde, kerpiçden ýasalan äpet kümmet göze ilýär. Kümmet birbirine bagly üç bölümden ybarat.

Dowam edýän arheologik gazuw-agratyş işlerinde müñ ýyl ozala degişli bolan 60-a golaý adam skeletleri gün ýüzüne çykaryldy.