Türk siwilizasiýasynyň 2500 ýyllyk şäheri: Buhara

Merkezi Aziýanyň iň uly çöllerinden biri bolan Gyzylgumyñ ortasynda Zerefşan düzlüginiň aşaky böleginde orun alýan Buhara şäheri, Türk-Yslam siwilizasiýasynda möhüm orny eýeleýär.

02 Nisan 2021 22:57

Taryhda Gündogar we Günbatary Ýüpek ýolunyñ üsti bilen baglaýan, medeniýetleriň, dinleriň we söwdanyň kesişýän ýeri bolan Buhara şäheri, taryhy we medeni gymmatlyklary bilen haýran galdyrýar.

Asyrlar boýy Merkezi Aziýadaky türki döwletleriniň syýasy we medeni merkezlerinden biri bolan Buhara, ýetişdiren alymlary we ruhanylary bilen "Kubbet-ül Yslam" şanyna eýe bolan dünýäniň üç şäherinden biri hasaplanýar.

Buhara şäheri, Orta we Ýakyn Gündogar sebitlerinde ykdysadyýetiň ýokary medeniýetiň iň öňdebaryjy ojaklarynyň biri bolupdyr. Bu ýerde dünýä belli alymlar, meşhur şahyrlar, suratkeşler, lukmanlar ýaşapdyrlar, işläpdirler we döredipdirler. Olardan Ymam al-Buhary, Rudaky, Ferdöwsi, Dakyky, Ibn Sina, Narşahy, Belazury, at-Tabary, Ibn Miskaweýh we başgalar…

Buhara şäherinde şugünki gün döwletiñ hemaýasy astyna alynan 700-e golaý taryhy we medeni  ýadygärlikler orun alýar. 1997-nji ýylda guruluşynyñ 2500 ýyllygy bellenen Buhara, 1993-nji ýylda ÝUNESKO-nyñ bütindünýä miras sanawyna girizildi.

Taryhy ýadygärlikleri, köp sanda howuz, seýilgäh we bahçalary bilen çölüñ ortasynda  güýä açyk howa muzeýine meñzeýän şäheriñ ady, gadymy Sogd dilindäki “ gala”, “ ybadathana” manysyny añladýan “ wihara” sözünden ybarat bolandygy çaklanýar. Çaklamalaryň birine görä,bolsa, “bilimler öýi” diýen manyny aňladypdyr.

Buhara şäheri, biziñ eramyzdan öñ gurulan “ Ark” han köşki, Hezreti Eýýüp Çeşmesi, Ysmaýyl Samani Kümmeti, Ulug beg medresesi, Mynare-i Kelan, Paý-i Kelan we Mir Arap Medresesi ýaly taryhy eserleri bilen ýerli we daşary ýurtly syýahatçylaryñ iñ köp gezmäge gelýän şäher bolmaga dowam edýär.