Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, ülkede "ikili iktidar" modelinin "dayatma girişimi" olduğunu bildirdi
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in 2019’da görevinden istifa etmesinin ardından ülkede bazı kişiler tarafından ortaya atılan "ikili iktidar" modelinin "dayatma girişimi" olduğunu, bunun sonucunda da 2022'deki "Ocak Olayları"nın meydana geldiğini bildirdi.
03 Ocak 2024 20:07
Tokayev, Kazakistan'ın "Egemen Qazaqstan" Ulusal Gazetesi’ne verdiği röportajda, ülkenin iç ve dış politikası başta olmak üzere "Ocak Olayları" ve kamuoyunda tartışılan konular hakkında açıklama yaptı.
Cumhurbaşkanı Tokayev, Ocak 2022’de ülkede meydana gelen ve darbe girişimi olduğu açıklanan "Ocak Olayları"nı hala çok düşündüğünü ve değerlendirdiğini anlattı.
2019'da Cumhurbaşkanlığına seçilmesine karşın eski Cumhurbaşkanı Nazarbayev'in Güvenlik Konseyi Başkanlığı görevini sürdürmeye devam ettiğini hatırlatan Tokayev "Ülkemizde Cumhurbaşkanı, Başkomutan görevini, eski Cumhurbaşkanı da Güvenlik Konseyi Başkanlığı görevlerini aynı anda yürütüyordu. Bunun er ya da geç iktidarda güç çatışmasına yol açacağı belliydi." ifadelerini kullandı.
Ülkedeki "iktidar geçişi" döneminin "siyasi manipülatörlerce" kullanıldığını dile getiren Tokayev, "İkili iktidar modelini empoze etme girişimleri vardı ve bu girişimler dikkatlice organize edildi." değerlendirmesini yaptı.
Tokayev, bazı kişilerin kendi çıkarları için yaymaya çalıştıkları "ikili iktidar" fikrinin Ocak 2022’de meydana gelen kitlesel olaylara ön koşul oluşturduğunu da belirterek, şunları kaydetti:
"2019'da Cumhurbaşkanlığına seçildikten sonra ülkemizin siyasi sistemini demokratikleştirmeye ve ekonomiyi tekellikten kurtarmaya yönlendik. Açıkça söylemek gerekirse, bu yeni politikamız bazı yetkili kişilerin hoşuna hiç gitmedi. Onlar bu değişikliği ülkemizde kök salmış sisteme ve kendilerinin bu sistemdeki 'özel statüleri' için bir tehdit olarak gördü."
Söz konusu grubun ülkenin kolluk kuvvetleri ve suç dünyası üzerinde büyük etkisi olduğunu aktaran Tokayev, "Bu nedenle iktidarı şiddet yoluyla ele geçirmek istediler. Soruşturmaya göre, buna hazırlıkların yaklaşık 2021'in ortalarında başladığı belli oluyor." ifadelerini kullandı.
Tokayev, bunun gelecekte ülke iktidarına geçecek nesiller için "bir ders olarak" kalmasını istediğini kaydederek, röportajında, "Ben daha sonra Nursultan Nazarbayev’e en yakın ortaklarının siyasi oyunlarının ülkeyi paramparça etmeye az kaldığını kendisine doğrudan söyledim." ifadelerine yer verdi.
Kazakistan, 2024’te bir dizi önemli uluslararası örgütün dönem başkanlığını üstlenecek
Ülkede siyasi reformları sürdüreceklerini ve dış politikada da etkili olmaya devam edeceklerini kaydeden Tokayev, 2024'te Kazakistan'ın Türk Devletleri Teşkilatı, Şanghay İşbirliği Örgütü, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü, Asya’da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı, Uluslararası Aral Gölü’nü Kurtarma Fonu ve İslam Gıda Güvenliği Teşkilatı gibi önemli uluslararası ve bölgesel örgütlerin dönem başkanlığını üstleneceğini bildirdi.
Kasım Cömert Tokayev, bunun yanı sıra bu sene 5. Dünya Göçebe Oyunları'na ev sahipliği yapacaklarını belirterek, "Bu yarış geleneksel oyunlarımızı yaygınlaştırmak ve Ulu Bozkırdaki göçebeler medeniyetinin mirası sayılan kardeş halklar arasındaki kültürel ve insani bağların artması açısından da önemli olacak." görüşünü dile getirdi.
Rusya’daki devlet başkanlığı seçimlerinin ülkesine etkisini de değerlendiren Tokayev, şöyle devam etti:
"Bu yıl sadece Rusya’da değil aynı zamanda ABD, İngiltere, Hindistan, Azerbaycan’da da seçimler yapılacak. Avrupa Parlamentosunda da seçim var. Tabii ki biz seçim sürecini sıkı takip ediyoruz."
Tokayev, Astana ile Moskova arasında kurulan yüksek düzeyli ilişkiler sayesinde Rusya'daki seçimlerin Kazakistan için önemli olduğuna işaret ederek "Rusya'nın Kazakistan’ın ana partneri olduğunu herkes biliyor. 30 yılda iki ülke arasında 300'den fazla anlaşma imzalanmış. İki ülke arasındaki ticaret hacmi de 2023'ün ilk 10 ayında 21,4 milyar dolar oldu." açıklamasını yaptı.
Rusya’nın dünya siyasetinde büyük rol oynayan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin daimi üyesi bir ülke olduğunun unutulmaması gerektiğini dile getiren Tokayev, "Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, sözüyle de işiyle de küresel duruma etkisi olan biri. Dünyada Rusya'nın tutumu dikkate alınıyor; bu devletin katılımı olmadan hiçbir sorun çözülemez ve bu bir gerçektir." değerlendirmesinde bulundu.
Nükleer enerji santrali inşası için referandum düzenlenecek
Cumhurbaşkanı Tokayev, diğer komşuları Çin ile de ilişkilerin hızla geliştiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Biz Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Kazakistan ve Çin arasındaki işbirliğinin yeni 'altın 30 yıllığına' adım attık. Ben geçen yıl Çin'e bir değil 2 defa resmi ziyaret gerçekleştirdim. Bu ülkelerimiz arasındaki sıkı işbirliğinin kanıtı."
Geçen yılın ilk 10 ayında Çin ile ticaret hacmi 24,3 milyar dolarla rekor seviyeye ulaştığını belirten Tokayev, Kazakistan ile Çin arasında vizesiz seyahat anlaşmasının yürürlüğe girmesini de "Çok önemli." diye niteledi.
Tokayev, uzun zamandır Kazakistan gündemini meşgul eden nükleer enerji santralinin inşasına ilişkin soruyu ise şöyle yanıtladı:
"Kazakistan için saf atom enerjisinin önemi büyük. Bu ülke ekonomisinin geleceği ile doğrudan ilişkili bir konu. Biz ham uranyum üretiminde dünya lideriyiz. Nükleer yakıtı da kendimiz üretiyoruz. Bu nedenle ülkemiz topraklarında nükleer enerji santrali inşa edilmesini önemsiyorum. Bu konuya karşı olanlar da var. Dolayısıyla, nükleer enerji santralinin inşasına halk referandumla karar verecek."
Anahtar Kelimeler: kazakistan, cumhurbaşkanı tokayev,