Türkiye-Ukrayna ilişkilerinin 31. yılı
Rusya ile Ukrayna arasında savaş devam ederken Türkiye, hem tahıl anlaşmasının imzalanmasında hem de Kiev ile Moskova arasında esir takası konusunda önemli rol oynadı.
15 Aralık 2022 11:17
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 16 Aralık 1991'de Ukrayna'yı tanıyan ilk ülkelerden biri Türkiye olurken iki ülke arasında 3 Şubat 1992'de ilk kez diplomatik ilişkiler tesis edildi.
Her ne kadar Ankara ile Kiev arasındaki diplomatik ilişkiler 31 yıl önce başlasa da iki ülke halkları arasındaki ilişkiler çok daha öncesine dayanıyor.
İki ülke halkları arasında ilk anlaşma, Ukrayna'daki Kozaklar ile Osmanlı İmparatorluğu arasında 1649'da imzalandı. Osmanlı İmparatorluğu, 1918 yılında Ukrayna Halk Cumhuriyeti’ni tanıyan ilk ülkelerden biri oldu.
İki ülke ilişkileri 2011’de kurulan Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey (YDSK) mekanizmasıyla stratejik ortaklık düzeyine yükseltildi.
Ayrıca Türkiye ile Ukrayna arasında 2017'den bu yana vize muafiyeti ve kimlikle seyahat uygulamasına geçilerek iki ülke vatandaşlarının serbestçe ziyaret edebilmesinin önü açıldı.
Serbest Ticaret Anlaşması
Türkiye-Ukrayna YDSK, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy liderliğinde 3 Şubat ’ta Kiev’de düzenlendi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kiev ziyaretinde, Türkiye ile Ukrayna arasında Serbest Ticaret Anlaşması imzalandı.
İki ülke arasındaki ticaret hacminde son yıllarda gözle görülür bir artış yaşanması dikkat çekerken, ikili ticaret geçen yıl 2020'ye oranla yüzde 52,5 artarak 7,4 milyar dolara ulaştı. Türkiye, 2021'de Ukrayna'nın en büyük 5. ticaret ortağı oldu.
Savaş ikili ticareti etkiledi
Rusya ile Ukrayna arasında 24 Şubat'ta başlayan savaş, Ankara ile Kiev arasındaki iki ticareti derinden etkiledi.
Ukrayna Devlet Gümrük Servisi verilerine göre, bu yılın ilk 11 ayında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 5,4 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Savaş nedeniyle ikili ticarette düşüş olsa da Türkiye'nin Ukrayna'nın dış ticaretinde geçen yıl yüzde 5,21 olan payı bu yılın ilk 11 ayında yüzde 6'ya yükseldi.
Türkiye, Rusya-Ukrayna savaşında tarafları bir araya getirdi
Ankara, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşta, ateşkesin sağlanması ve muharebenin sona ermesi için yoğun çaba sarf etti.
Türkiye, iki ülke arasında ateşkes sağlanması ve savaşın sona ermesi için Rusya ve Ukrayna tarafını biri Antalya'da diğeri de İstanbul'da olmak üzere 2 kez bir araya getirdi.
Savaşın başlamasının ardından Türkiye'nin arabuluculuğunda iki ülkenin dışişleri bakanları ilk kez 10 Mart'ta Antalya'da bir araya geldi.
Bu toplantının ardından Türkiye'nin yoğun diplomatik çabalarıyla Rusya ve Ukrayna müzakere heyetleri 29 Mart'ta İstanbul'da görüştü.
Bu görüşmedeki müzakerelerde iki taraf arasında ciddi ilerleme kaydedilse de Rus güçlerinin çekilmesinden sonra Ukrayna'nın başkenti Kiev yakınlarındaki İrpin ve Buça'dan gelen görüntülerin ardından bu ilerlemeye gölge düştü.
Tahıl koridoru anlaşması
Türkiye, iki ülke arasında ateşkesin sağlanması ve savaşın sona ermesi için gösterdiği çabaların yanı sıra Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması'nın imzalanmasında da önemli rol oynadı.
Birleşmiş Milletler ve Türkiye'nin arabuluculuğu sayesinde tahıl koridoru anlaşması 22 Temmuz'da İstanbul'da imzalandı. Anlaşma, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yürüttüğü yoğun diplomasi sayesinde 120 günlük sürenin dolmasının ardından 17 Kasım'da yeniden uzatıldı. Söz konusu anlaşma sayesinde 13,5 milyon tona yakın tahıl dünya piyasalarına ulaştırıldı.
Bunun yanı sıra Türkiye, Ukrayna ile Rusya arasında önemli bir savaş esir takası için de arabuluculuk yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın girişimleriyle eylül ayında Rusya ile Ukrayna arasında savaş esiri takası gerçekleştirildi.
Söz konusu takasta bırakılan Ukrayna’nın Azov taburundan 5 komutan, savaş bitene kadar Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın himayesinde Türkiye'de kalmaya devam edecek.