Türk dünyasının büyük yazarı Cengiz Aytmatov doğumun 97. yılında anılıyor

Cengiz Aytmatov sadece Kırgız edebiyatının değil, Türk ve dünya edebiyatına ismini altın harflerle yazdırmış büyük bir yazar ve devlet adamıydı

12 Aralık 2025 14:59

Yazdığı eserlerle Türk dünyasının sesi oldu…

Mankurt kavramı, onun sayesinde tanındı, kullanılır oldu...

Yirminci yüzyılın en büyük romancılarından biri olarak kabul edilen yazar, gazeteci, diplomat ve devlet adamı Cengiz Aytmatov, doğumunun 97. yılında anılıyor.

Usta yazarın doğduğu gün olan 12 Aralık ise Kırgızistan'da Ulusal Edebiyat Günü olarak kutlanıyor.

“Toprak Ana”, “Gün Olur Asra Bedel”, “Cemile” ve daha nice eser onun kaleminden satırlara döküldü…

Anlatım dili, betimlemeleriyle hayranlık uyandırdı…

Sadece Kırgız edebiyatının değil, dünya edebiyatına ismini altın harflerle yazdırdı…

Dünya çapında milyonlarca okuyucuya ulaşan Cengiz Aytmatov, Kırgızistan'ın Talas bölgesinde bulunan Şeker köyünde, 12 Aralık 1928'de dünyaya geldi.

Çocukluk döneminin ilk yılları Rus ve Kırgız olmak üzere iki farklı medeniyet arasında geçti.

Babasının görevi nedeniyle bir süre Moskova’da eğitim gördü.

Babaannesinden dinlediği menkıbeler sayesinde hafızası kendi milletinin tarihine, uzak ve yakın geçmişine ait efsane ve hikâyelerle doldu.

Aytmatov, eserlerinde Sovyetler Birliği’ndeki Türk boylarının hayatını gerçekçi bir gözlemle okuyucularına yansıttı.

İnsanların sıradan yaşantılarını geleneksel kültür mirasıyla ve kendi felsefî bakış açısıyla genişletti.

Olayları evrensel boyuta taşıyarak günümüz dünyasının bazı temel meselelerini irdeledi.

Eserlerinde, efsanelere ve halk hikayelerine göndermeler yaptı, "Mankurt" kavramının geniş kitleler tarafından bilinmesini sağladı.

Sanatın birleştirici ve etkileyici yönünü ustalıkla kullanan yazar, Türk’ün kendisini dünyaya duyurmasında büyük bir rol oynadı.

Aytmatov, Türk Dünyası Hizmet Ödülü başta olmak üzere çok sayıda uluslararası ödüle layık görüldü.

Usta yazar, tedavi için götürüldüğü Almanya'da 10 Haziran 2008'de 79 yaşındayken hayatını kaybetti.
Naaşı, babasının mezarının bulunduğu Ata-Beyit Ulusal Tarih ve Anıt Kompleksi'ne defnedildi.

Usta yazar Cengiz Aytmatov'un eserleri 176 dile çevrildi ve 128 ülkede yayımlandı.

Onun doğduğu gün olan 12 Aralık ise Kırgızistan'da Ulusal Edebiyat Günü olarak kutlanıyor.

Aytmatov ülkesinde anıldı

Aytmatov, doğumunun 97. yılında Bişkek'teki Ata-Beyit Ulusal Tarih ve Anıt Kompleksi'ndeki mezarı başında da anıldı.

Aytmatov'un mezarına gelen sevenleri dua etti.

Kabrinin başında konuşan ülkenin Aksakallar Konseyi Başkanı Doolotbek Şadıbekov, Aytmatov'un bugün sadece Kırgızistan'da değil Türkiye'de birçok etkinlikle anıldığını belirtti.

Bişkek'in ana meydanındaki yazarın anıtına çok sayıda öğrenci çiçek bıraktı.

Aytmatov'un eserleri canlandırıldı

Aytmatov, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansının (TİKA) Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Yeşil Enerji Eğitim Merkezi ile Kırgız-Türk Kültür Merkezini kurduğu 100 No'lu Meslek Lisesi'nde anıldı.

Lisedeki "Kıyamet ve İklim Değişikliği, Aytmatov'un Uyarısı ve Yeşil Enerjinin Misyonu" başlıklı etkinlikte, lise öğrencileri yazarın kaleme aldığı insanlığını unutturan "Mankurt" adlı eserini sahneledi.

Öğrenciler, "Toprak Ana", "Gün Olur Asra Bedel", "Cemile", "Beyaz Gemi", "Kırmızı Eşarp" adlı romanların kahramanlarını da canlandırdı.

Etkinlikte konuşan TİKA Bişkek Program Koordinatörü Mehmet Bodur, yazarın kıymetli mirasını yaşatmayı büyük sorumluluk olarak gördüklerini belirterek, "TİKA olarak Kırgızistan Milli Kütüphanesi bünyesinde Cengiz Aytmatov Türk Kültür Merkezi'ni hayata geçirdik. Aynı zamanda Cengiz Aytmatov Ev Müzesi'ne kazandırılan Sanal Müze uygulamasıyla usta yazarın dünyasını dijital ortamda da gelecek nesillere taşıdık." dedi.

Bodur, Aytmatov'un düşüncelerinin yalnızca geçmişte kalmamasını, bugün ve yarın da yaşamaya devam etmesini amaçlayan uluslararası düzeyde seminerler, konferanslar ve panellere destek verdiklerini anlattı.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Bişkek Temsilcisi Osman Tahir Osman da Türk dünyasının yazarı Aytmatov'u doğum gününde rahmet, minnet ve saygıyla andıklarını söyledi.

Aytmatov'un meslektaşları konferansta bir araya geldi

Milli Bilimler Akademisi bünyesindeki Cengiz Aytmatov Dil ve Edebiyat Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Abdıldacan Akmataliyev'in organizasyonunda "Aytmatov Okumaları-2025" adlı konferans düzenlendi.

Konferansa, Kırgızistan Devlet Sekreteri Arslan Koyçiyev, Cumhurbaşkanı Danışmanı Marat İmankulov, Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Tacikistan büyükelçilikleri ile yazarın meslektaşları ile sevenleri katıldı.

Akmataliyev, burada yaptığı konuşmada, Cengiz Aytmatov'un "Sinagog", "Altın ve Kar", "Öldürülen Oğulla Buluşma", "Flüt ve Toprak", "Flüt – Aşk ve Kederin Sembolü" adlı eserlerinin el yazmalarına sahip olduğunu anlattı.

Talas eyaletinin Şeker köyünde 12 Aralık 1928'de dünyaya gelen Aytmatov, Mayıs 2008'de Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan'ın başkenti Kazan'da rahatsızlanmış, tedavi için götürüldüğü Almanya'da 10 Haziran'da vefat etmişti.

Anahtar Kelimeler: Cengiz Aytmatov, Kırgızistan, Türk dünyası, edebiyat, kültür, dil, roman, anma,